نحوه تعمیر و نگهداری صحیح از الکتروموتور

تعمیر و سیم پیچی موتور الکتریکی نیازمند آن است که ابتدا نوع کاربری تجهیز مورد بررسی قرار گرفته شود. در مواردی که باعث سوختگی در ساختار موتور های الکتریکی می شود باید نحوه راه اندازی، شرایط محیطی، ولتاژ اعمالی و غیره مورد بررسی قرار گیرد. سیم پیچی الکتروموتور می بایست بر اساس سیم پیچی اورجینال کارخانه سازنده صورت پذیرد. در غیر این صورت و در نبود سیم پیچی استاندارد می بایست به نقشه ها و طراحی الکتروموتور رجوع کرده و محاسبات دقیق را در این زمینه مد نظر قرار داد. برای عیب یابی و تعمیرات الکتروموتور می توان با چند مرحله تست و آزمون کارکرد به راحتی عیب را مشخص کرد. مراحل ذکر شده گام های اصلی هستند، ولی برای انجام مراحل پیچیده تر نیاز است که عیب الکتروموتور توسط تعمیرکار الکتروموتور مشخص شود. در آموزش تعمیر الکتروموتور معمولا دو مرحله اصلی مورد توجه قرار می گیرد:

1. عیب یابی الکتروموتور سه فاز و تک فاز
2. رفع عیب و تعمیر الکتروموتور های صنعتی

الکتروموتور هم مانند هر سیستمی از بخش های مختلفی تشکیل شده است که این اجزای مختلف با در کنار هم قرار گرفتن هدف مشترکی را دنبال می کنند، که همان تبدیل انرژی الکتریکی به انرژی مکانیکی دورانی است. در حالت کلی، هنگام عیب یابی الکتروموتور و هر وسیله الکتریکی دیگر با دو نوع عیب روبرو هستیم:

1. عیب در مسیر جریان (عیب الکتریکی)
2. عیب در قطعات مکانیکی (عیب مکانیکی)

سوختگی سیم پیچ چند نوع است؟

سوختگی کلی
در تعمیر الکتروموتور، این پدیده می تواند دلایل زیادی مانند عدم روانکاری مناسب، شرایط نگهداری غیر استاندارد و تحمیل بار های غیر مجاز بر الکتروموتور داشته باشد.

دو فاز شدن یا از دست دادن یک فاز
در تعمیرات الکتروموتور، در این حالت یک فاز از مدار فعالیت الکتروموتور حذف می شود و در نتیجه بار متعلق به فاز سوخته شده به دو فاز دیگر تحمیل شده و باعث افزایش حرارت و در نتیجه سوختگی سیم لاکی درون ساختار سیم پیچی را در پی دارد.

سوختن نصف سیم پیچی 
در تعمیر موتور الکتریکی، این نمونه از سوختگی زمانی رخ می دهد که از دو عدد کنتاکتور استفاده شود که در عملکرد یکی از این دو کنتاکتور اشکال و نارسایی وجود داشته باشد.

سوختن لکه ای
در فرایند تعمیر الکتروموتور، سوختن لکه ای زمانی رخ می دهد که در ساختار سیم پیچی اتصال کوتاه رخ بدهد. یا اتصال بین سیم پیچ و بدنه رخ بدهد. که در این صورت سوختگی موجب توقف الکتروموتور می شود. وجود آلودگی، گردوغبار و تغییرات ناگهانی ولتاژ عامل ایجاد این نوع سوختگی در سیم پیچ الکتروموتور می شود.

سوختن سیم پیچی راه انداز
در فرایند تعمیرات الکتروموتور، این گونه سوختگی در ساختار سیم پیچی الکتروموتور در نمونه های تک فاز رخ می دهد. اتصال اشتباه سیستم راه انداز و یا اعمال بار های اضافه از عوامل سوختگی سیم پیچ راه انداز می باشد.

چند نکته مهم درباره تعمیر سیم پیچی الکتروموتور

به منظور جلوگیری از آسیب رسیدن به عایق بسته استاتور و تغییر شکل سطوح نشیمن، هنگام از بین بردن سیم پیچ با عایق سوخته در کوره ها، دمای کوره نباید بیش از ۴۰۰ درجه سانتی گراد باشد. در موارد دیگر، هنگام از بین بردن سیم پیچ ها، لازم است که از صدمه به سطوح نشیمن گاه استاتور محافظت کنید. کلاس عایق، مقاومت عایق و مقاومت دی الکتریک عایق سیم پیچ می بایست با الزامات مستندات تعمیر مطابقت داشته باشد، کیفیت بالای سیم پیچ و روکش لاکی آن به افزایش طول عمر الکتروموتور کمک می کند. برای سیم پیچی الکتروموتور سه فاز پر قدرت باید از درایور استفاده شود.

درایور وسیله ای است که از آن جهت تنظیم دور الکتروموتور استفاده می شود. سیم پیچ ها و قطعات باید به طور محکم بسته شوند، عایق شیاری باید محکم به داخل شیارها رانده شوند و هیچ گونه لقی نداشته باشند. پس از پایان سیم پیچی، جریان و دور الکتروموتور باید با مشخصات پلاک الکتروموتور مطابقت داشته باشد. بعضی از مراکز تعمیر برای سهولت و راحتی در سیم پیچی اقدام به تغییر سایز سیم می کنند، که تغییر در پیکربندی سیم پیچی، کاملا غیر استاندارد می باشد و باعث تغیر امپدانس یا گشتاور خروجی الکتروموتور خواهد شد.

تست تایید سیم پیچی
کمتر مراکز تعمیری هستند که آزمایش تایید سیم پیچی را برای کنترل تغیرات رخ داده، قبل و بعد تعمیر الکتروموتور انجام دهند. آزمایش تایید سیم پیچی، شامل آزمایش مقاومت عایق، مقاومت سیم پیچ، آزمایش تلفات هسته و تعادل فاز، آزمایش با پتانسیل بالا، شاخص پولاریزاسیون، ولتاژ پله و آزمایش جرقه است، که باید برای یک تعمیر مطلوب مورد توجه قرار گیرد. البته آزمایش عایق کاری، اغلب در بسیاری از تعمیرگاه ها انجام می شود.

آزمایش هستۀ استاتور
از مراحل مهم در تعمیر الکتروموتور آزمایش هسته استاتور می باشد، که شامل برسی سلامت هسته، آزمایش مقاومت سیم پیچ استاتور، و برای تست یکپارچگی آهن استاتور آزمایش تلفات هسته و آزمایش نقطه داغ انجام می شود، آسیب جدی به هسته استاتور باعث کاهش راندمان الکتروموتور خواهد شد.

نحوه نگهداری صحیح از الکتروموتور

تهویه موتور
اگر موتور در محیطی با تهویه کم و محدود نصب و بهره برداری شده باشد، ممکن است دمای موتور به دما های بالایی برسد که می توان به عایق بندی موتور و گریس یاتاقان آسیب بزند. گرد و خاک و آلودگی نیز باعث گرفتگی و مسدود شدن سوراخ ها و مجاری تهویه موتور گردند. از اینرو جلوگیری از افزایش دمای بیش از اندازه موتور، حیاتی و مهم است که موتور ها را در جایی با تهویه دایمی نصب کنیم به گونه ای که دما های زیاد به عایق و یاتاقان ها ی آن آسیب نزند به هر مقدار که موتور خنک تر کار کند، طول عمر آن نیز افزایش می یابد. بنابراین، سرپوش فن و پره های خنک کننده بایستی حتی الامکان تمیز شوند.

رطوبت و چگالش
در موتور محفظه بسته با IP55، بخار آب ممکن است چگالیده شده و به مایع تبدیل شود و در نتیجه به سیم پیچ ها و بلبرینگ های موتور برسد. در این موتور، دمای موتور همواره گرمتر از دمای محیط مجاور در حالت پایدار باشد. این کار را می توان با راه حل دیگری مانند برداشتن درپوش تخلیه انجام داد که اجازه خواهد داد میعانات آب از موتور خارج شوند. با برداشتن درپوش تخلیه درجه حفاظت موتور از IP55 به IP44 تنزل می یابد.

اتصالات شل
تمامی اتصالات الکتریکی باید سفت و محکم با گشتاور توصیه شده بسته شوند. خزش در پیچ ها و سیکل های کاری معمولا باعث باز شدن اتصالات می گردد. فیوز ها، اتصالات، کابل ها، کنتاکتور ها و مدار شکن ها اغلب در معرض شل شدن اتصالاتشان هستند و بایستی به صورت منظم چک شوند.