آشنایی با انواع پرگار صنعتی و ویژگی های آن ها

پرگار یکی از ابزارهای بسیار پرکاربرد در صنعت است که هم در رسم ، طراحی و نقشه کشی قطعات بکار میرود هم در ساخت و تولید قطعات و دستگاه های صنعتی استفاده می شود. از پرگار برای انجام بسیاری از کارها مانند اندازه گیری، اندازه گذاری، سنجش نسبت دو قطعه، خط کشی، پیدا کردن مرکز دایره، کشیدن دایره، پیدا کردن خط های عمود بر دایره و بسیاری دیگر از کارهایی که در هندسه صنعتی بکار میرود استفاده می شود. پرگار ها در اندازه ها، اشکال گوناگون و با مواد مختلف ساخته می شود و متناسب با نوع کار می توان پرگار مناسب را انتخاب و استفاده کرد.

انواع پرگار صنعتی

پرگارهای صنعتی ساده فلزی
از پرگار ساده جهت اندازه گیری ابعاد یک قطعه صنعتی و یا انتقال اندازه های معین توسط ابزار های انداز ه گیری دقیق مثل میکرومتر به قطعه مورد نظر و همچنین اندازه گیری فاصله بین دو نقطه و یا رسم دایره استفاده می شود. پرگار صنعتی ساده از دو بخش اصلی ساخته شده است:

1. دو بازوی مستقیم و صاف
2. یک بخش تنظیم کننده اندازه

پرگار ساده پیچی
در پرگار ساده پیچی، تنظیم دهانه پرگار از طریق یک شیار ریلی صورت می گیرد. در میانه شیار پیچی وجود دارد که اندازه مورد نظر توسط آن ثابت می شود. با شل نمودن پیچ می توان دو باره موقعیت بازوهای پرگار را تغییر داد.

پرگار ساده فنری
پرگار ساده فنری، دارای حلقه فنری در انتهای بازو های پرگار می باشد که که تمایل به دور کردن پایه های پرگار از همدیگر دارند. پیچ و مهره تنظیم در این نوع از پرگار تمایل به باز شدن را در بازوها کنترل نموده و حالت فنری آن را کنترل می کند. این پیچ و مهره تنظیمی پرگار را در اندازه مورد نظر ثابت نگه می دارد. تنظیم اندازه ها از طریق جا به جایی مهره صورت می گیرد.

پرگار ساعتی یا عقربه ایی
پرگارهای صنعتی ساعتی نسبت به پرگارهای صنعتی ساده از پیچیدگی و دقت بسیاری برخوردار هستند. مکانیزم این پرگار ها به گونه ای است که اندازه های بسیار دقیقی را اندازه گیری می کنند و به قدری حساس و دقیق هستند که برای اندازه گیری های بسیار ریز تا یک صدم و یک هزارم به کار می روند. هرچند پرگار های ساده هم دارای دقت بالایی هستند اما به هیچ عنوان نمی توانند تا این اندازه دقیق باشند.

پرگارهای عقربه ای از نظر شکل ظاهری تفاوت اساسی با پرگار های ساده دارند. پرگارهای عقربه ای دارای یک دسته برای قرار گرفتن پرگار در دست و دو بازو جهت اندازه گیری هستند. یک صفحه نمایش عقربه ای بر روی این نوع از پرگار قرار دارد که امکان اندازه گیری بسیار دقیق را به کاربر خود می دهد.

پرگار دیجیتال
پرگار های صنعتی دیجیتال نوع دقیقی از پرگار ها هستند و انداز گیری های دقیقی را ارائه می دهند. این پرگار ها از لحاظ عملکرد و شکل ظاهری شباهت بسیاری به پرگارهای عقربه ای دارند. تنها تفاوت آن ها در نوع صفحه نمایش می باشد. در پرگارهای صنعتی دیجیتال به جای یک صفحه نمایش عقربه ای صفحه نمایش دیجیتال تعبیه شده است که با دقت بسیاری اندازه گیری را انجام می دهد.

پرگار های مهندسی
این نوع پرگارها برای خط کشی ، رسم و تقشه کشی استفاده می شوند و برای کشیدن دایره و رسم های هندسی روی کاغذ استفاده میشوند که غالبا از انواع پرگار های مستقیم بوده که دارای دو بازوی مستقیم بوده که یکی از این بازو ها به صورت نوک تیز فلزی و یکی از آنها قابلیت نصب قلم یا مداد دارد که میتوان به وسیله آن کار خط کشی و رسم را انجام داد. دانش آموزان نیز از این نوع پرگارها استفاده میکنند که در انواع ساده و مرغوب تر وجود دارند.

پرگار مستقیم
پرگار های مستقیم نیز در انواع مختلفی وجود دارند که ساده ترین نوع پرگارها می باشد و در سایزهای مختلفی در بازار وجود دارند که با تغییر طول بازو میزان باز شدن دهانه پرگار نیز تغییر می کند. پرگار های صنعتی مستقیم ساده دارای دو بازوی نوک تیز سخت کاری شده هستند که به این وسیله می توان براحتی روی فلزات و حتی فولاد ها هم خط کشی کرد. پرگار صنعتی مستقیم بیشتر برای علامت گداری و خط کشی استفاده می شود ولی اصولا پرگار قابلیت های بسیار زیادی دارد که از این جمله می توان به پیدا کردن مرکز دایره از طریق روشهای هندسی، رسم دایره روی قطعه کار، انتقال اندازه از یک قطعه کار به قطعه کار دیگر یا اندازه گیری به وسیله کولیس یا خطکش اندازه گیری یا تقسیم محیط یک دایره به قسمت های مساوی و دیگر کارهایی که می توان بوسیله ی پرگار صنعتی فلزی انجام داد.

پرگار صنعتی مستقیم با اینکه از ساده ترین انواع پرگار صنعتی ها می باشند ولی صرفا به پرگار های فلزی ساده محدود نمی شوند و انواع پیچیده تری نیز دارند که جز ابزارهای اندازه گیری دقیق محسوب می شوند که از جمله این پرگارها پرگار ساعتی یا عقربه ایی و حتی پرگار دیجیتال می باشند. از پرگارهای صنعتی دیجیتال و ساعتی می توان برای اندازه گیری شفت ها یا فاصله بین نقاط یا فاصله بین مرکز دو سوراخ استفاده می شود و با نمایش اندازه روی صفحه عقربه ایی یا نمایشگر دیجیتال کار خواندن اندازه را بسیار ساده می کند.

پرگار داخل سنج
نوع دیگری از پرگارها وجود دارند که برای اندازه گیری داخل سوراخ ها یا انتقال این اندازه ها روی کولیس استفاده می شوند که به پرگار داخل سنج معروف هستند که تفاوت عمده این نوع پرگارها در نوک بازوی های آن ها است که حالتی خمیده به خود گرفته اند تا براحتی بتواند بدون برخورد با لبه قطعه کار به داخل سوراخ رفته و اندازه سوراخ داخلی یک قطعه را اندازه گیری می کند و دقیقا مانند پرگارهای مستقیم در سه نوع فلزی ساده، ساعتی و دیجیتال وجود دارند.

پرگارهای داخل سنج بیشتر برای انتقال اندازه و یا اندازه گیری استفاده می شوند و کمتر از پرگار داخل سنج برای خط کشی استفاده میشود که البته میتوان بوسیله آن خط کشی را هم انجام داد و در مواقعی برای خط کشی بهترین گزینه استفاده از پرگار داخل سنج است به عنوان مثال در مواقعی که قصد انتقال یک اندازه از داخل سوراخ قطعه به بیرون سوراخ را داریم بهترین گزینه استفاده از پرگار داخل سنج است. پرگارهای داخل سنج نیز مانند دیگر انواع پرگار در مدل های ساده، ساعتی یا دیجیتال وجود دارند.

پرگار خارج سنج یا پرگار شکمی
پرگار خارج سنج بعد از پرگار های مستقیم از پرکاربرد ترین انواع پرگار است که به دلیل شکل ظاهری آن به پرگار شکمی نیز معروف است و برای اندازه گیری یا اندازه گذاری یا انتقال اندازه در قطعات گرد مانند شفت ها بکار برده می شود و در صنایع مختلف از این نوع پرگار استفاده می شود. از پرگار شکمی یا پرگار خارج سنج در نجاری برای خراطی قطعات چوبی استفاده بسیاری میشود و برای اندازه گیری این قطعات یکی از ابزارهای بسیار پرکاربرد است و طرز کار آن در خراطی به این صورت است که بوسیله یک کولیس یا خط کش اندازه دهانه پرگار را تنظیم می کنند و سپس پیچ تنظیم پرگار را محکم میکنند و هنگام کار دیگر نیازی به استفاده از کولیس نیست و بوسیله پرگار می توان قطر قطعه کار را اندازه گیری کرد و به هنگام رسیدن به اندازه مورد نظر کار تراشیدن قطعه کار را تمام کرد. به همین صورت از پرگار خارج سنج در صنایع فلزی و تراشکاری نیز استفاده می کنند و البته این یکی از مثال های استفاده از پرگار خارج سنج است و بسیاری دیگر از کارهای اندازه گیری و خط کشی را می توان با پرگار خارج سنج انجام داد.