قاپک یا ساکشن پد ابزاری است که برای ایجاد خلا جزئی با استفاده از فشار سیال منفی هوا و یا آب به سطوح منفذ دار صاف می‌چسبد. ساکشن پد با به کارگیری ویژگی‌های محیطی بعضی حیوانات مثل هشت‌پا و ماهی طراحی شده است. ساکشن یک مکش است که برای جابه جایی، کشیدن و ثابت نگه‌داشتن هرچیزی مانند نگه‌داشتن پوستر بر روی پنجره شیشه‌ای و یا برداشتن لیوان آب استفاده می‌شود. قاپک وکیوم به هر سطح صاف و غیرمتخلخل متصل می‌شود و اگر کاربر طریقه استفاده صحیح از آن را بلد باشد، ساکشن پد با نیروی زیادی به سطح می‌چسبد.
قاپک یا ساکشن پد از جنس لاستیک نرم می‌باشد. این ابزار در تقسیم‌بندی در دسته تجهیزات پنوماتیک قرار گرفته و برای چسبیدن به سطوح از نیروی فشار هوا استفاده می‌کند. برای معرفی انواع قاپک یا ساکشن پد می‌توان به تلمبه لوله باز‌کنی یا قاپک حمل شیشه اشاره کرد. برای مثال در تعمیرگاه‌هایی که شیشه خودرو تعویض می‌کنند و یا در صنعت شیشه، برای بلند کردن و جابه جایی شیشه‌ها از قاپک استفاده می‌کنند تا از آسیب دیدن شیشه، بریدن دستان و یا افتادن شیشه جلوگیری کنند. همچنین از انواع مختلف قاپک یا ساکشن پد در صنایع غذایی، خودروسازی، چوب، بهداشت و داروسازی، رزین و لاستیک و … استفاده می‌شود.
قاپک یا ساکشن پد در چه مواردی استفاده می شود؟
- نصب پنجره‌های جدید: چون شیشه جسمی بسیار شکننده و اغلب تیز می‌باشد و همچنین در حالت خیس بسیار لغزنده می‌شود، نصاب‌های حرفه‌ای برای نصب پنجره از یک دستگاه بلند‌کننده دارای ساکشن کاپ استفاده می‌کنند. همچنین دستگاه برخی از نصب‌کنندگان دارای نشانگر میزان خلا می‌باشد و به نصاب کمک می‌کند تا از سقوط و شکستن شیشه جلوگیری کند و احتمال افتادن شیشه را به حداقل برساند.
- نصب شیشه جلو خودرو: برای کارهای مهم این چنینی که نیازمند ایمنی بالایی هستند از بالابر‌های شیشه‌ای که مجهز به ساکشن‌کاپ هستند و برای بلند کردن شیشه جلو خودرو و دیگر سطوح شیشه‌ای مناسب‌اند استفاده می‌شود.
- نظافت و نگهداری پنجره: بعضی ساختمان‌ها و برج‌های بلندی که دارای نمای شیشه‌ای هستند و نیاز به نظافت زیاد دارند، فقط می‌توانند از افراد آموزش دیده حرفه‌ای که کارشان را با قرقره و طناب انجام می‌دهند، کمک بگیرند. این افراد حرفه‌ای برای تثبیت خود و همچنین بالا بردن کیفیت کار، مکش‌های شیشه‌ای دستی استفاده می‌کنند.
- چسباندن اجسام به شیشه جلو: در بعضی از موارد، از مکنده‌های شیشه‌ای جهت اتصال موقت رادیو‌ها، چراغ‌ها و سیستم‌های ناوبری به قایق‌ها، کامیون‌ها، هواپیما‌ها و … استفاده می‌شود.
- اتصال دوربین به وسایل نقلیه در حال حرکت: از قاپک یا ساکشن‌کاپ های شیشه‌ای برای چسباندن تجهیزات ویدئویی بسیار گران به وسایل نقلیه در حال حرکت نیز استفاده می‌شود تا تصاویری را که گرفتن آن ها با دست بسیار خطرناک است ضبط کنند؛ مانند گرفتن عکس‌های هیجان انگیز سکانس‌های اکشن و خطرناک توسط کارگردان‌های بسیار موفق سینما.
- خط های تولید: برداشتن مواد مسطح بسیار مشکل است، علی‌الخصوص زمانی که روی هم قرار دارند. در حال حاضر اغلب خطوط تولید برای بلند کردن و جابجایی کلیه سطوح و اشیا صاف از قاپک استفاده می‌کنند و حتی این ابزار جهت جابجایی آسان و ایمن در خطوط تولید دستی نیز مورد استفاده قرار گرفته است.
- ساخت آکواریوم: در صنعت آکواریوم‌سازی، ساکشن‌پد‌های تنظیم‌شونده بسیار موثر هستند و برای ساخت آکواریوم، دو قطعه شیشه را همزمان کنار هم قرار می‌دهند تا شیشه‌ها فوق‌العاده محکم شوند.
- نصب آویز دیواری اتاق و حمام: برای آویز وسایل کوچک و سبک از ساکشن‌پد‌ها استفاده می‌شود. مکنده‌های شیشه‌ای به کاربر این امکان را می‌دهند که بدون سراخ‌کاری دیوار‌ها، آویز‌های خود را روی ار دیواری به سادگی متصل کند.
- بلند کردن و جابه جایی اجسام سنگین و بزرگ: اجسامی مانند یخچال، مبلمان اداری، سنگ‌های گرانیت و … توانایی این را دارند که کابوس ذهن شما برای جابه جایی باشند. برای جابجا کردن موارد ذکر شده به چندین نفر نیاز است. اکنون با استفاده از بالابر‌های مکنده دستی کاربر می‌تواند تا ۱۲۵ کیلوگرم وزن را بلند کرده و جابه جا کند؛ وزنی که هیچ یک از افراد نمی‌توانند به تنهایی آن را بلند کرده و جابه جا کنند.
نحوه کار قاپک
قاپک یا ساکشن پد از ماده الاستیک، انعطاف پذیر و دارای سطح منحنی ساخته شده است. هنگامی که مرکز قاپک (بخش مقعر) به یک سطح صاف و غیر متخلخل فشار داده می شود، حجم فضای بین قاپک و سطح صاف کاهش می یابد. این کاهش حجم باعث می شود هوا یا آب از بین ساکشن پد و سطح خارج شود. حفره ای که بین قاپک و سطح صاف ایجاد می شود، هوا و آب زیادی ندارد زیرا بیشتر مایع قبلاً از داخل قاپک خارج شده و باعث کمبود فشار شده است. این اختلاف فشار بین محیط خارجی ساکشن پد و حفره کم فشار داخل آن، باعث می شود که قاپک یا ساکشن پد به سطح بچسبد.
هنگامی که کاربر وارد کردن فشار فیزیکی به خارج ساکشن را متوقف می کند، ماده الاستیکی که قاپک از آن ساخته شده است، تمایل دارد تا دوباره به حالت اولیه خود بازگردد. مدت زمانی که می توان اثر مکش را حفظ کرد، عمدتا به مدت زمان نشت هوا یا آب به داخل حفره بین قاپک و سطح بستگی دارد. این فرآیند تا زمانی که فشار با جو اطراف یکسان شود، ادامه می یابد. درواقع مدت زمان مکش به میزان تخلخل و صافی سطح و خصوصیات لبه قاپک یا ساکشن پد بستگی دارد. اغلب جهت کمک به نگهداری بیشتر جسم توسط قاپک، از مقدار کمی روغن معدنی یا روغن نباتی استفاده می شود.
