جریان مناسب هوا در یک محیط بسیار اهمیت دارد. خصوصا اگر یک محیط صنعتی، آشپزخانه یا غیره باشد. در هر صورت جریان هوای تازه در فضا یک نیاز بسیار جدی است. دمپر وسیله ای است که با کمک آن تهویه هوا و سرمایش و گرمایش به درستی انجام خواهد شد. با نصب دمپر در مسیر کانال یا ورودی های هوا، امکان تنظیم فشار یا قطع و وصل هوا وجود خواهد داشت؛ درست شبیه کاری که شیر آب انجام می دهد. به غیر از این مسئله با بهره گیری از دمپر از ورود حشرات، پرندگان گرد و خاک و هر جسم ناخواسته دیگر به محیط اتاق جلوگیری به عمل می آید. با توجه به اینکه انواع مختلف این وسیله دارای کاربردهای متفاوتی است.
آشنایی با مفهوم دمپر
دمپرها انواع مختلفی دارند و در صنایع فراوانی بسته به کاربرد مورد استفاده قرار می گیرند. این تجهیزات فلزی، عموما از آلومینیوم، استیل، گالوانیزه و ورق آهنی سیاه (st37) ساخته می شوند. به کمک دمپر، امکان تغییر جریان هوا یا قطع و وصل آن فراهم می شود؛ بنابراین باید در مسیری که هوا جریان دارد؛ نصب شوند.
این وسیله تیغه هایی دارد که به شکل اتوماتیک یا دستی باز و بسته می شوند. هنگامی که تیغه های آن روی یکدیگر قرار می‌گیرند؛ عبور جریان هوا به خوبی کنترل می شود و در زمان باز شدن، تیغه ها به دو دسته تقسیم می شوند که یک دسته موازی هستند و دسته دیگر شکل متقاطع به خود می گیرند. البته لازم به ذکر است که دمپرها به صورت تک یا چند پره ساخته می شوند که در حالت چند پره، تیغه های موازی یا متقابل هستند.
معرفی انواع دمپر و کاربرد آن ها
بالانس دمپر چهارگوش
معمولاً از این دمپر در پشت فن هواکش ها و بر روی نما استفاده می کنند که با شروع به کارِ فن، پره های این دمپر، به صورت اتوماتیک باز شده و هوای داخل را به بیرون منتقل می کند و بعد از قطعِ عملکرد فن نیز بصورت خودکار بسته می شود و با بسته شدن پره های این دمپر همزمان با خاموش شدنِ فن، هم از اتلاف هوای مطبوع داخل جلوگیری میشود و هم از ورود و خروج اشیاء، پرندگان، حشرات و دیگر موجودات به داخل ممانعت می شود. معمولاً برای سبک بودن پره ها و کارکرد بهتر این دمپر، از تیغه های آلومینیومی برای ساخت پره های این دمپر استفاده می شود. البته جنس های دیگر همچون آهن نیز به دلیل سنگینی آن خیلی مورد استفاده قرار نمی گیرد.
در صورتی که از متریال های سنگین تر مثل آهن و گالوانیزه و یا با ضخامت بالاتر آلومینیوم استفاده شود، وزن پره ها به تبع بیشتر می شود و فشار مورد نیاز پشت دمپر برای باز کردن پره ها نیز بیشتر خواهد بود. در نتیجه با سنگین کردن پره ها می توان تعیین کرد که پره ها در چه فشاری باز شوند. البته بوسیله این مکانیزم می توان در فضای پشت دمپر فشار مثبت ایجاد کرد.
بالانس دمپرها به خاطر وزن سبک پرهها با مکانیزم وزنهای یا ثقلی باعث می شوند که مسیر هوا در جهت مورد نظر یک طرفه شود و از برگشت هوا جلوگیری کند. این خاصیت یکطرفه بودن جریان هوا بسیار در ذخیره انرژی کمک می کند. این نوع دمپرها در فضاهایی مثل اتاق های دیزل ژنراتور، دهانه خروجی اگزاست فن ها، خروجی رادیاتورها و … استفاده می شوند و البته امکان نصب توری پشت بالانس دمپرها نیز وجود دارد.
دمپر های دستی و موتوری
این نوع دمپرها از نوع چهارگوش و گرد بوده که انواع مختلف آن در ابتدای کانال، انتهای کانال و پشت دریچه و یا بین کانال بسته به کاربرد آن قرار می گیرد. هدف از این محصول کنترل میزان هوای عبوری از کانال یا داکت هوا از می باشد. به وسیله این محصول می توانیم دبی جریان هوای درون کانال یا پشت دریچه های هوا را تنظیم و یا قطع و وصل کنیم. این نوع از دمپرها از یک یا چند پره در داخل ساختمان خود تشکیل شده که این پره ها به وسیله اهرم های خاص و به هم متصل با دو نوع دستگیره دستی و موتور الکتریکی (بسته به نوع استفاده آن و دسترسی به این دمپرها) به گردش و حرکت درمی آیند که پره های دمپر با حرکت خود کنترل و تنظیم میزان عبور هوا را امکان پذیر می نمایند.
معمولا از دمپرها در کانال‌ها برای متوقف کردن یا تنظیم جریان هوا استفاده میکنند. با توجه به کاربری دمپرها ممکن است دمپر روی خط اصلی کانال هوا قرار گیرد و یا در صورت امکان روی هر خط فرعی اتاق به اتاق دمپر کانال قرار گیرد تا هوای ورودی به اتاقی که بعضاً مورد استفاده است در زمانهای مختلف مسدود یا باز گردد و یا هوای ورودی (هوای گرم یا سرد) به هر اتاق تنظیم گردد. دمپر کانال ها به دو روش دستی و اتوماتیک تنظیم می شوند. بعبارت دیگر تیغه دمپرها میتواند به صورت ثابت که به آن دمپرهای لوور نیز گفته می شود و همچنین متحرک اتوماتیک یا دستی هم باشد.
دمپرهای موتوری بوسیله موتوری که روی فضای بیرونی دمپر تعبیه شده است تنظیم می شوند و دمپرهای دستی بوسیله دسته آن که معمولاً در جوانب آن قرار می گیرد تنظیم می شوند اما بسته به نحوه قرارگیری آن می تواند در قسمت فوقانی یا تحتانی آن نیز قرار داشته باشد. در دمپرهای موتوری بهتر است از موتورهای با برند معتبر استفاده شود تا در هنگام بهره برداری از دمپرها با مشکل نشویم. از مزایای دمپرهای کانالی میتوان به هزینه و مصرف برق کم آن اشاره کرد و از آنجا که با توجه به قوانین جدید برای ساختمان های مسکونی باید از طریق پنل های دسترسی سقفی به طور دائم به دمپرها دسترسی وجود داشته باشد، این موضوع جزء ضعف دمپرها محسوب میگردد.
دمپرهای ضد حریق
تجهیزاتی هستند که برای کنترل آتش بکار میروند که در سیستم های گرمایشی، ونت ها و تهویه هوا به منظور جلوگیری از گسترش آتش مورد استفاده قرار می گیرند. در صورتی که دما افزایش یابد، دریچه های دمپرضد حریق بسته می شود. معمولا این عمل توسط یک اتصال حرارتی که در دمای بالاتر از دمای محیط ذوب می شود انجام میگردد. دمپرهای ضد حریق همچنین می توانند پس از دریافت یک سیگنال الکتریکی از یک سیستم اعلام حریق با استفاده از سنسورهای دود یا حرارت بسته شوند. دمپرهای ضد حریق میتوانند از سرایت دود نیز به مکان های مجاور علاوه بر کنترل جلوگیری از سرایت آتش هم جلوگیری کنند.
دمپرهای ضد حریق، با قابلیت تحمل انفجار تا فشار معادل ۱ بار گیج بوده، آنها از ورق استیل یا گالوانیزه به ضخامت ۵mm، به صورت Channel بوده و پره ها و یاتاقان های به کار رفته در دمپر از جنس ضد خوردگی و مناسب برای محیط های صنعتی می باشد. ولوم دمپر نیز در مسیر جریان هوای دستگاه هواساز نصب می شود و تنظیمات مربوط به جریان هوا مثل کم و زیاد و یا قطع کردن مقدار جریان هوا و یا تغییر مسیر هوا توسط آن انجام می گردد.
بالانس دمپر هوابر
از امکانات ویژه بالانس دمپرها کنترل میزان جریان هوای عبوری از کانال، جنس آلومینیوم پره ها به خاطر سبک بودن و جنس گالوانیزه قاب به صورت استاندارد، عملکردی شبیه به شیر یکطرفه، کاربرد مکانیکی و الکتریکی و در نهایت قابلیت ساخت به صورت گرد و چهار گوش را می توان نام برد. بالانس دمپر با مکانیزم وزنهای که پره های آن داراست باعث می شود که مسیر هوا در جهت مورد نظر یک طرفه شود (از سمتی که طراحی شده است) و از برگشت هوا جلوگیری کند. بالانس دمپرها به شکل های چهارگوش و گرد طراحی و تولید می شوند.
موتور یا محرک دمپر چیست؟
موتور یا محرک دمپر، موتوری است که روی این قطعه قرار می‌گیرد و وظیفه دمپر را به صورت اتوماتیک انجام می‌دهد. همچنین امکان تنظیم دمپر به میزان دلخواه را برای کاربر فراهم می‌سازد.
انواع موتورهای دمپر
- نیومتیک (فنر برگشت دار)
- الکتریک ( بدون فنر برگشت)
به بازار عرضه می‌شوند و هر دو مدل در دو نوع قطع و وصل و تدریجی تولید شده و جریان هوا را کنترل می‌نماید. هر دو مدل موتور دارای گشتاور مخصوصی می‌باشد که متناسب با نوع دمپر مورد استفاده قرار می‌گیرد. عمده استفاده این موتورها در دمپرهای بی کانال (مورد استفاده در کولر گازی و اسپلیت)، دمپرهای ورودی و برگشت هواساز (داکت اسپلیت ها)، قطع/وصل و کنترل آب و سیال در صنابع مختلف آب و فاضلاب، صنایع غذایی و دیگر صنایع می‌باشد. موتور دمپر مدل فنر برگشت دار (نومتیک) با استفاده از فشار هوا به حرکت در می‌آید و با استفاده از فنر، دمپر را در موقعیت انتهایی و ابتدایی نگه دارد که موقعیت عادی نامیده میشود.
