از آن جایی که چوب به طور طبیعی برای هم رطوبت شدن با محیط تمایل به تبادل رطوبت دارد. لذا در این فرایند تبادل رطوبت، تغییراتی در شکل ظاهری آن به وجود می آید که از هم گسیختگی سازه های چوبی و اتصالات مابین آن ها را سبب می شود. در گذشته برای اندازه گیری رطوبت موجود در چوب و الوار به آن ضرباتی وارد می کردند و بر حسب تجربه ای با توجه به جنس و صدای چوب، به صورت تقریبی پی به میزان رطوبت چوب می بردند. اما امروزه شاهد استفاده از رطوبت سنجی هستیم که کار را بسیار ساده نموده و به راحتی می توان با استفاده از آن در کمترین زمان رطوبت چوب را سنجید.
معرفی انواع رطوبت سنج
یکی از دلایل اصلی تاب برداشتن کابینت‌ها، فرو رفتگی و برآمدگی کفپوش‌های چوبی، تخریب ابزار چوبی، کج و معوج شدن میزهای ناهارخوری و … این است که چوب مورد استفاده در آن ها رطوبت مناسبی ندارد. برای اینکه با چنین مشکلاتی مواجه نشوید، بهتر است ابتدا چوب را خشک کرده و در حین این فرایند از رطوبت سنج مناسب استفاده کنید. این ابزار انواع مختلفی دارد که بعضی از آن ها دارای ویژگی‌های بسیار متفاوتی هستند. در واقع تنوع این ابزار به اندازه‌ای زیاد است که گاهی ممکن است در انتخاب رطوبت سنج مناسب پروژه‌تان دچار مشکل شوید. بعضی از انواع رطوبت سنج چوب با دقت بالایی کار می‌کنند و خوانش دقیقی را به کاربر ارائه می‌دهند تا بتواند تصمیم‌های هوشمندانه‌ای را در مورد زمان و نحوه استفاده از چوب بگیرد.
طوبت سنج الکتریکی
رطوبت سنج الکتریکی مقدار رطوبت موجود در قطعات چوبی را به‌طور غیر مستقیم و با اندازه‌گیری خواص الکتریکی چوب اندازه‌گیری می‌کند. این رطوبت سنج به انواع رطوبت سنج سوزنی و بدون سوزن تقسیم بندی می‌شود.
رطوبت سنج اتوماتیک
میزان رطوبت چوب را می‌توان از طریق روش‌های گوناگون اندازه‌گیری کرد. پیش از مرسوم شدن رطوبت سنج‌های الکتریکی، روش آزمایشگاهی سنجش رطوبت بیشترین میزان کاربرد را داشت. در روش آزمایشگاهی سنجش رطوبت چوب که بیشترین میزان دقت را دارد ابتدا وزن نمونه‌ای از چوب اندازه‌گیری می‌شود. سپس این نمونه به مدت ۲۴ ساعت چوب داخل یک آون با درجه حرارت ۳ ± ۱۰۳ سانتی‌گراد قرار گرفته و مجدداً وزن آن به دقت اندازه‌گیری می‌شود. در نهایت با استفاده از فرمول درصد رطوبت، میزان رطوبت چوب محاسبه می‌شود.
با ساخته شدن رطوبت سنج‌های الکتریکی، فرایند سنجش رطوبت به صورت اتوماتیک و در کمترین زمان ممکن انجام می‌شود. به همین دلیل، رطوبت سنج الکتریکی با نام رطوبت سنج اتوماتیک هم شناخته می‌شود. این نوع رطوبت سنج مقدار رطوبت موجود در چوب را به روشی سریع و دقیق اندازه‌گیری کرده و چندین محاسبه را در یک عملیات واحد انجام می‌دهد. همچنین حافظه آن دائمی بوده و ذخیره‌سازی، پردازش و به اشتراک‌گذاری داده‌ها با استفاده از آن به آسانی انجام می‌شود. این رطوبت سنج‌های چندمنظوره دارای قابلیت اندازه‌گیری رطوبت سطح و داخل چوب بوده و در انواع سوزنی و بدون سوزن در بازار عرضه می‌شوند.
رطوبت سنج سوزنی
رطوبت سنج‌های سوزنی با نام‌های رطوبت سنج نفوذی یا تخریبی نیز شناخته می‌شوند. رطوبت سنج سوزنی دو سوزن فلزی دارد و برای اندازه‌گیری رطوبت لازم است به‌طور فیزیکی به سطح چوب نفوذ کند. نحوه کار رطوبت سنج سوزنی نیز به این صورت است که در آن از فناوری مقاومت الکتریکی استفاده می‌شود. دو سوزن یا پین این نوع رطوبت سنج وارد چوب شده و جریان الکتریکی بین دو پین برقرار می‌شود. مقدار مقاومت هنگام حرکت جریان بین پین‌ها، وضعیت رطوبت چوب را نشان می‌دهد.
به دلیل اینکه آب رسانای جریان الکتریکی است، هر چقدر چوب مرطوب‌تر باشد، مقاومت کمتری در برابر جریان دارد و هرچقدر خشک‌تر باشد، مقاومت الکتریکی آن بیشتر است. دقت رطوبت‌سنج سوزنی تحت تاثیر تغییرات ترکیب شیمیایی طبیعی گونه‌های مختلف چوب قرار می‌گیرد. دانسیته چوب بر جریان الکتریکی تاثیری ندارد؛ اما می‌تواند در فرو رفتن صحیح پین‌ها یا سوزن‌های ابزار در چوب اختلال ایجاد کند.
رطوبت سنج بدون سوزن
در انواع رطوبت سنج بدون سوزن از یک پد حسگر استفاده می‌شود که در تماس با سطح چوب کار می‌کند، اما به‌طور فیزیکی سطح را نمی‌شکند، در آن فرو نمی‌رود و به آن آسیب نمی‌زند. معمولا رطوبت سنج‌های بدون سوزن می‌توانند رطوبت چوب را در محدوده ضخامت حدود ۰.۶ تا ۲ سانتی‌متر اندازه‌گیری کنند. نحوه کار رطوبت سنج‌های بدون سوزن به این صورت است که با فناوری امواج الکترومغناطیسی و با قرار گرفتن پدهای حسگری بر روی سطح چوب کار می‌کنند.
در این ابزار، امواج الکتریکی با فرکانس الکترومغناطیسی مشخصی ارسال شده و یک میدان الکترومغناطیسی در ناحیه زیر پد حسگر ایجاد می‌شود. امواجی که حسگر در میدان الکترومغناطیسی ارسال می‌کند، موجب برانگیختگی امواج برگشتی قابل تشخیص توسط حسگر می‌شوند. تغییر داده‌های حرکت موج با درصد رطوبت رابطه مستقیم دارد و خوانش‌های دقیقی را ارائه می‌دهد. رطوبت سنج‌هایی که از این نوع فناوری استفاده می‌کنند، «رطوبت سنج بدون سوزن و بدون تخریب» نامیده می‌شوند؛ زیرا سوزنی ندارند که چوب را تخریب کند و به قطعات چوبی آسیب نمی‌زنند.
رطوبت سنج
رطوبت سنج چوب پرتابل
انواع رطوبت سنج پرتابل با قابلیت تنظیم دستی و با صفحه نمایش دیجیتال یا آنالوگ، در انواع با و بدون سوزن در دسترس هستند. این نوع رطوبت سنج دارای نمایشگر LED به همراه ترمومتر و سنسور دما، باتری با ظرفیت‌های مختلف و دارای امکاناتی نظیر وایرلس، بلوتوث و …هستند. رطوبت سنج‌های پرتابل با قابلیت اندازه‌گیری رطوبت نسبی و نقطه شبنم، در انواع، برندها و قیمت‌های مختلف در بازار موجود هستند. دقت بعضی از مدل‌های رطوبت سنج حدود ۱ درصد است. همچنین این ابزار رطوبت را در بازه‌های متنوعی اندازه‌گیری کرده و برای بیشتر کاربردها مناسب است. رطوبت سنج علاوه‌بر اندازه‌گیری رطوبت چوب، برای اندازه‌گیری رطوبت مصالح ساختمانی، دیوار خشک و کفپوش‌ها نیز مناسب است.
رطوبت سنج التراسونیک
انواع و اقسام رطوبت سنج‌های دستی برای اندازه‌گیری مقدار رطوبت چوب و مصالح ساختمانی و در کاربردهایی نظیر کنترل کیفیت محصولات چوبی در بازار موجود هستند. با این وجود، اکثر روش‌های مورد استفاده مستلزم تماس فیزیکی یک پروب با چوب یا مواد مختلف بوده و تماس فیزیکی این دستگاه‌ها با اجسام مورد نظر موجب محدودشدن کاربرد انواع رطوبت سنج می‌شود. همچنین به‌تازگی تقاضای بالایی برای ارزیابی و اندازه‌گیری آنلاین و پویای رطوبت مواد در حین فرایند چوب خشک‌کنی و پروژه‌های مختلف شکل گرفته است. در رطوبت سنج‌های التراسونیک از فناوری اولتراسوند غیر مخرب و بدون تماس برای اندازه‌گیری رطوبت الوار و ارزیابی اثرات افزایش دما در سطوح مختلف رطوبت استفاده می‌شود. می‌توان از این فناوری در دستگاه‌های رطوبت سنج اتوماتیک و برای کنترل پویای فرایندهای خشک‌کردن و استریل‌کردن چوب استفاده کرد. البته در این دستگاه‌ها باید به کالیبراسیون و محدودیت‌های تکنولوژیکی در مورد گونه چوبی و ابعاد چوب‌ها نیز توجه کنید.
معایب استفاده از رطوبت سنج الکتریکی
نوع چوب و منطقه جغرافیایی که در آن رشد می‌کند در میزان نشان داده شده توسط دستگاه مؤثر است. مثلاً چوب صنوبر خطای ۱.۵ درصدی و چوب تبریزی خطای ۳ درصدی را نشان می‌دهد. علت آن نابرابری پراکندگی یون های مواد غذایی در چوب است.
چگالی چوب نیز در این اندازه برداری مؤثر است و در چوب های با چگالی بالا (مانند بلوط و آزاد) خطای بیشتری دیده می‌شود. همچنین دمای محیط نیز در میزان خطا مؤثر است. این دستگاه ها تا دمای ۳۰ درجه سانتی‌گراد دقت اندازه گیری ۱.۵ درصد خطا دارد. همچنین باید افزود رطوبت سنج الکتریکی در رطوبت های بیش از ۳۰ درصد و کمتر از ۱.۵ درصد عملکرد دقیقی ندارد.
